Tarih: 15 Şubat 2023 Çarşamba 11:28

Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen iki büyük depremle yaşanan büyük kayıplar sonrasında; Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Hayati Koç, deprem ve deprem sonrasında yaşanacak olaylar ve iddialar hakkında açıklamalarda bulundu.
Depremlerin, fay hatlarındaki kırılmalar sonucunda ortaya çıkan enerjinin oluşturduğu titreşimler sonucunda meydana gelen bir doğal afet olduğunu belirterek sözlerine başlayan Doç. Dr. Koç, "Türkiye'nin birçok bölgesinde deprem üreten faylar bulunmaktadır. Kahramanmaraş ve çevresinde yaşadığımız deprem afetinin Bingöl Karlıova’dan başlayıp, Hatay’a kadar uzanan Doğu Anadolu Fay zonu üzerinde fay segmentinin (parçasının) kırılmasıyla oluşmuş.ö dedi.
Yaşanılan depremler sonrasında meydana gelen artçı sarsıntılar hakkında da bilgiler veren Doç. Dr. Koç, "Deprem bir ani enerji boşalmasıdır. Yaşanan bu enerji boşalmasından sonra zaman içerisinde daha küçük ölçekte kırılmalar devam eder. Bunun süresinin bir yıla kadar uzaması mümkündür. Artçıların şiddeti gittikçe küçülür." ifadelerini kullandı.
Yaşadığımız depremde çok büyük yıkımların olduğunu ifade eden Doç. Dr. Hayati Koç, "Depremlerin hasarında; depremin büyüklüğü, odak derinliği, oluş zamanı, ne kadar sürdüğü önemli etkenlerdir. Bunların yanında yapıların bulunduğu bölgenin jeolojik özelliklerinin de hasarlar ile doğrudan ilişkilidir. Yapıların inşa edildiği bölgedeki zeminlerin sağlam olması ya da kötü zeminlerden oluşması hasarların boyutunu doğrudan etkiler. Ayrıca, yapılan binaların kalitesinin de hasarları etkileyen diğer bir faktördür" dedi.
İNSAN ELİYLE BİR DEPREMİ TETİKLEMEK MÜMKÜN DEĞİL?
Sosyal medyada dolaşan, depremin birileri tarafından insan eliyle hazırlanarak tetiklendiği ve bunun bir savaş sebebi olarak kullanılabileceği yönündeki söylentilere ve bu konudaki dezenformasyonlara da değinen Doç. Dr. Koç, "Böyle bir şey mümkün olmadığını, Kahramanmaraş bölgesinde yaşadığımız depremin tamam faylara bağlı olarak meydana gelmiştir. Dünya’daki depremlerin yaklaşık yüzde 98’inin tektonik kökenli olduğu, yani faylara bağlı olarak geliştiğini bilmekteyiz. Bunun yanında Volkan patlamalarına, meteor çarpmalarına ve yeraltı çöküntülerine bağlı olarak da depremler meydana gelebilir, ancak bunların oluşturacağı depremlerin büyüklükleri çok kütük olup, etkilediği alanlar çok küçük alanlardır. Bu nedenler insan eliyle Kahramanmaraş bölgesinde yaşadığımız büyüklükteki bir deprem oluşturmak ve tetiklemek mümkün değildir. Halkımızın bu tür söylentilere kesinlikle kulak asmaması gerekir." ifadelerini kullandı.
DEPREMİN ZAMANI VE ŞİDDETİNİN ÖNCEDEN BİLİNMESİ BİLİMSEL OLARAK MÜMKÜN DEĞİL?
Depremin zaman bakımından önceden bilinemeyeceğini, yer bilimcilerin sadece depremin oluşabilecek periyot aralıkları hakkında tahminlerde bulunabileceğini belirten Doç. Dr. Hayati Koç, "Böyle bir depremin oluş zamanını, saatini bilseydik, deprem öncesi bütün bölgeleri boşaltır, bugünkü yaşadığımız afeti yaşamazdık. Yer bilimcileri bunun mümkün olmadığını her fırsatta söylüyorlar zaten. Depremlerin nerede olabileceği ve büyüklükleri yaklaşık olarak tahmin edilebiliyor. 20 yıllık, 30 yıllık şeklinde periyotları da zaman bakımından belirtilebiliyor. Fakat ne zaman olacağı hakkında asla tahmin edilemiyor. Böyle bir alet yok. Vatandaşlarımızın bu tür söylentilere kulak asmamaları gerekiyor." dedi.
MERSİN'DE ÇOK BÜYÜK BİR DEPREM BEKLEMİYORUZ
Mersin ve çevresindeki depremsellik hakkında da bilgiler veren Koç, "Literatüre baktığımızda Mersin ve yakın civarında büyük ölçekli bir deprem üretecek fay bulunmamaktadır. Mersin’in yaklaşık 100 km doğusunda yer alan Adana’nın doğu kesimlerinde orta-büyük ölçekli deprem üretebilecek faylar bulunmaktadır. Bu fayların 7.0 büyüklüğünde bir deprem üretme olasılığının az olduğu biliniyor. Adana doğusunda bulunan bu faylarda geçmiş zamanlarda 6.0-6.5 aralığındaki büyüklüklerde depremlerin olduğu bilinmektedir. Geçtiğimiz günlerde meydana gelen depremlerin bulunduğu bölgenin güneye doğru uzantısı üzerinde yer alan Hatay bölgesinde ise literatüre göre geçmişte büyük depremlerin (7.0-7.5) meydana geldiği söylenmektedir.  Mersin’in Adana ve Hatay bölgesinde bulunan fayların kırılması sonucu meydana gelecek depremlerden, geçtiğimiz günlerde ne kadar etkilendik ise aynı şekilde etkilenebileceğimiz kaçınılmazdır. Ayrıca, Pozantı’dan güneye doğru Mersin’e doğru uzanan ve literatürde Ecemiş Fayı olarak bilinen bir fay bulunmaktadır. Bu faya bağlı kayıtlara geçen bir deprem verisi bulunmamakta ve aktif olmayan bir fay olarak bilinmektedir. Bunun yanında Mersin’in kuzey kesimlerinde Toros Dağlarının güneyinde yaklaşık Doğu-Batı uzanımlı faylarda bulunmaktadır. Son 100 yıla bakıldığında bu fayların en fazla 5.0 büyüklüğünde deprem ürettiği görülmektedir" ifadelerini kullandı.
İNSANLAR OLARAK HEPİMİZİN SORUMLULUKLARI VAR
Son olarak depremlerdeki zararların temel problemininbiz insanlar olduğunu belirten Doç. Dr. Hayati Koç, "Ev alırken deniz görüyor mu? geniş mi? balkonu büyük mü? gibi özelliklerine bakıyoruz. Aldığımız binaların depreme uygunluğunu araştırmıyoruz bile. Yine yapılan binaların kalitesini sormuyoruz. Mesela şöyle bir soru sorayım. Geçtiğimiz günlerde büyük sarsıntı yaşadığımız depremden sonra acaba evlerimizi temel kısımlarında bulunan kolonları kaç kişi kontrol etti ya da ettirdik? Tabi ki bu konuda yerel ve ülke yönetimine de düşen büyük sorumluluklar bulunmaktadır. Bunu sadece deprem değil bütün doğal afetlerden sonra hep gündemimize gelmektedir. Buradan şu çıkarımı yapabiliriz. Depreme ve doğal afetlere karşı önce kendimizi, sonra çevremizi sorgulamalıyız ve öncelik olarak da kendimiz önlemlerimizi almalıyız. Sonuç olarak da kendimizi doğal afetlere ve depreme hazır hale getirmek için okumamız, araştırmamız ve bilgi sahibi olmamız gerekiyor." dedi.